Առողջապահության համաշխարհային կազմակերպության վիճակագրության համաձայն յուրաքանչյուր տարի մոտավորապես 1.35 միլիոն մարդ մահանում է ճանապարհատրանսպորտային պատահարների հետևանքով[1]։ ԱՀԿ-ն պատահարների հետևանքով մահ առաջացնող մի շարք ռիսկային գործոնների շարքում առանձնացնում է նաև վթարից հետո անբավարար կամ ոչ ադեկվատ օգնության ցուցաբերման գործոնը։ Վթարի ենթարկված անձին կամ անձանց օգնության ցուցաբերման հապաղումը կարող է առաջացնել ծանր հետևանքներ, ընդհուպ՝ մահ։ Տուժածներին ցուցաբերվող օգնությունը կարող է թեքել բախտի անիվը և փրկել կյանքեր, իսկ դրա համար խորը բժշկական գիտելիքների կարիք չկա, ընդամենը հարկավոր է հետևել մի քանի պարզ կանոնի և կատարել նույնքան պարզ, բայց վճռորոշ գործողություններ մինչ շտապօգնության հասնելը։
Առաջին օգնության առաջին քայլերը
Առաջին օգնություն ցուցաբերելիս անհրաժեշտ է հիշել ամենակարևորը՝ ՁԵՐ ԱՆՎՏԱՆԳՈՒԹՅՈՒՆՆ ԱՌԱՋՆԱՅԻՆ Է։ Մենք չենք կարող ցուցաբերել օգնություն, մտածել տուժածի կյանքի ու անվտանգության մասին, եթե չենք ապահովում մեր անվտանգությունը։ Ուստի վթարի ականատես դառնալու դեպքում համոզվեք, որ երթևեկությունը կանգ է առել կամ դեպքի վայրին մոտեցող մեքենաների վարորդները կնկատեն ճանապարհին առկա վթարային իրավիճակը։ Տուժածների և սեփական անվտանգության ապահովման տեսակետից շատ կարևոր է կանխել հրդեհի կամ պայթյունի հավանականությունը։Իսկ դա շատ պարզ է․ հարկավոր է անջատել մեքենայի շարժիչը և ստուգել՝ արդյոք կա վառելիքի արտահոսք։ Արտահոսած հեղուկ վառելիքի տարածումը կանխելու նպատակով՝ անհրաժեշտ է այն ծածկել հողաշերտով։ Եթե շրջապատում կան այլ մարդիկ, նրանց հանձնարարե՛ք զանգահարել շտապօգնություն, հակառակ դեպքում՝ ինքներդ նախ զանգահարեք, ապա անցեք հաջորդ գործողություններին։
Օգնություն տուժածներին
Հիմա մի պահ վերհիշենք տեսական քննության հարցերից մեկը․
Ավտովթարի ժամանակ հետևյալ տուժածներից որի՞ն օգնություն կցուցաբերեք առաջին հերթին:
- Վախեցած հղի կին
- Քերծվածքներով երեխա
- Բազկի կոտրվածքով տղամարդ
- Անգիտակից տղամարդ
Գուցե ամեն անգամ այս հարցը կարդալուց ցանկություն կա նշել առաջին կամ երկրորդ տարբերակը, բայց ճիշտ պատասխանն է չորրորդը՝ անգիտակից տղամարդ։ Օգնություն հարկավոր է ցուցաբերել ամենակրիտիկական վիճակում գտնվող անձին, տվյալ պարագայում՝ անգիտակից տղամարդուն, ով գուցե նաև չի շնչում, սակայն մեր կողմից իրականացված քայլերը կտան նրան ապրելու երկրորդ հնարավորությունը։
Իսկ ի՞նչ է հարկավոր անել
- Խուսափե՛ք տուժածին տեղափոխելուց։ Վթարի հետևանքնով վնասվածքները շատ հաճախ լինում են ներքին և ոչ տեսանելի։ Տուժածին ավելի մեծ վնաս չպատճառելու համար խուսափե՛ք նրան տեղաթոխելուց։ Սակայն այս կանոնը չի գործում, եթե առկա է ավելի մեծ վտանգ, օրինակ՝ հրդեհի բռնկում։
- Ստուգե՛ք շնչուղիները։ Եթե անձն անգիտակից վիճակում է, ապա շնչուղիների ստուգումը և դրանց բնականոն գործունեության վերականգնումն ամենակարևոր գործողությունն է։ Տուժածի շնչառական ուղիները բացելու համար դրեք Ձեր մի ձեռքը ճակատին, մյուսը՝ կզակին և զգուշորեն հետ հրեք գլուխը և բարձրացրեք կզակը։ Շնչառությունը ստուգելու համար մոտեցրեք Ձեր այտը տուժածի բերանին՝ միաժամանկ դիտարկելով կրծքավանդակի հատվածը՝ հասկանալու՝ արդյոք բարձրանում-իջնում է, թե՝ ոչ։ Եթե շնչառությունը բացակայում է, հարկավոր է կատարել սրտի մերսում և ներփչումներ այնքան ժամանակ մինչև տուժածը սկսի շնչել կամ շտապօգնություը հասնի դեպքի վայր։
- Կողքի ապահովության դիրք։ Շնչառության առկայության կամ վերականգնումցի հետո, տուժածին բերեք կողքի ապահովության դիրքի ինչպես ներկայացված է նկարներում[1]։
5․ Արյունահոսությունը դադարեցնելու համար ճնշում գործադրեք արյունահոսող հատվածի վրա։
6. Եթե տուժածի մոտ առկա են արտաքին կոտրվածքներ, ապա հնարավորինս սահմանափակե՛ք տուժածի շարժումները։
7. Մնացե՛ք տուժածի կողքին, ցուցաբերեք հոգեբանական աջակցություն (խոսե՛ք տուժածի հետ, նույնիսկ եթե նա գտնվում է անգիակից վիճակում) մինչև շտապօգնության հասնելը։
Այս ամենից բացի կա ամենակարևոր կանոնը՝ դատեք սառը և թույլ մի տվեք, որ ստեղծված իրավիճակը Ձեզ խուճապի մեջ գցի, չէ որ ձեր սթափ գործողություններից է կախված տուժածի կյանքը։
Առաջին հայացքից այսքան պարզ, բայց խիստ կարևոր կանոններն օգնում են փրկել կյանքեր։ Ցանկացած գրագետ վարորդ հասկանում է, որ ղեկին նստելու համար ոչ միայն պետք է փայլուն տիրապետի տեսական և գործնական վարորդական գիտելիքներին, այլ նաև իր մեքենայում մշտապես պահի դեղատուփը, իսկ իր գլխում՝ այս պարզ կանոնները։ Գիտակցելով այս ամենի անհրաժեշտությունը ՝ Զեբրա ավտոդպրոցն իր ուսանողների համար պարբերաբար կազմակերպում է նմանատիպ դասընթացներ, որից մի հատված կարող եք տեսնել ստորև ներկայացված տեսանյութում ։ Միացեք մեզ՝ սովորեք ավելին։
[1] https://www.who.int/news-room/fact-sheets/detail/road-traffic-injuries
[1] https://www.mchs.gov.ru/deyatelnost/bezopasnost-razhdan/ustoychivoe-bokovoe-polozhenie_8